Sự cố tràn dầu trên biển luôn là nỗi ám ảnh đối với hệ sinh thái và kinh tế biển. Để chủ động ứng phó, Trung tâm Hải văn (Tổng cục Khí tượng Thủy văn) đã phát triển thành công hệ thống WebGIS dự báo, cảnh báo dầu loang, đánh dấu bước tiến mới trong việc kết hợp dữ liệu Radar biển với các mô hình toán học hiện đại.
Link web: http://remosat.usth.edu.vn/~longtt/tthv/
Đây là kết quả nổi bật của đề tài cấp Bộ: "Nghiên cứu ứng dụng số liệu radar biển và mô hình số trị dự báo, cảnh báo vết dầu loang trên vùng biển Việt Nam, thử nghiệm tại khu vực Vịnh Bắc Bộ" (Mã số: TNMT.2021.02.02).
Tổng quan về Dự án
Được triển khai trong 29 tháng (01/2021 – 05/2023) dưới sự chủ trì của TS. Nguyễn Thanh Trang, đề tài hướng tới mục tiêu kép: vừa tái hiện chính xác các sự cố trong quá khứ để rút kinh nghiệm, vừa cung cấp công cụ dự báo thời gian thực để ứng phó tương lai.
Dự án không chỉ dừng lại ở nghiên cứu lý thuyết mà tập trung vào sản phẩm ứng dụng thực tiễn là một hệ thống phần mềm (WebGIS) được thử nghiệm trực tiếp tại vùng biển Vịnh Bắc Bộ - khu vực có hoạt động hàng hải sầm uất và nguy cơ sự cố cao.
Công nghệ Lõi: Sức mạnh của sự "Hợp nhất"
Điểm sáng tạo và tính mới nhất của hệ thống này nằm ở phương pháp tiếp cận đa nguồn. Thay vì chỉ sử dụng mô hình số trị đơn thuần, nhóm nghiên cứu đã tiên phong sử dụng số liệu dòng chảy thực đo từ hệ thống Radar biển để làm đầu vào và hiệu chỉnh cho mô hình.
Hệ thống tích hợp bộ 3 mô hình số trị thủy động lực học hàng đầu thế giới:
WRF: Mô hình khí tượng (dự báo trường gió).
SWAN: Mô hình sóng (dự báo trường sóng).
ROMS: Mô hình hải văn (dự báo dòng chảy biển).
Sự kết hợp này, cộng hưởng với công nghệ viễn thám, cho phép hệ thống mô phỏng vết dầu loang với độ chính xác cao hơn đáng kể so với các phương pháp truyền thống, đặc biệt trong điều kiện thời tiết phức tạp.
Hệ thống WebGIS: Trực quan và Hiệu quả
Kết quả "phần cứng" quan trọng nhất của đề tài là một chương trình máy tính (WebGIS) chạy trên hệ thống máy tính hiệu năng cao (HPC).
Các tính năng nổi bật:
Giao diện thân thiện: Được thiết kế trên nền tảng Web, giúp các đơn vị ứng phó sự cố dễ dàng truy cập và thao tác mà không cần cài đặt phần mềm phức tạp.
Mô phỏng 3D: Cho phép người dùng quan sát quá trình lan truyền, biến đổi của vệt dầu theo thời gian thực dưới tác động của gió, sóng và dòng chảy.
Cảnh báo vùng ảnh hưởng: Tự động khoanh vùng các khu vực nhạy cảm (bãi tắm, khu nuôi trồng thủy sản, rừng ngập mặn) có nguy cơ bị ô nhiễm để ưu tiên bảo vệ.
Kiểm chứng Thực tế và Dữ liệu Khảo sát
Để đảm bảo độ tin cậy của mô hình, nhóm nghiên cứu đã thực hiện một khối lượng công việc đồ sộ tại hiện trường:
Khảo sát diện rộng: Thực hiện 02 đợt điều tra tại biển Nghi Xuân (Hà Tĩnh) và Đồng Hới (Quảng Bình). Bổ sung số liệu tại Thanh Hóa và Nghệ An trong cả hai mùa gió Đông Bắc và Tây Nam.
Tái hiện lịch sử: Hệ thống đã được áp dụng thử nghiệm để mô phỏng lại 3 sự cố tràn dầu đã từng diễn ra. Kết quả cho thấy sự tương đồng cao với hiện trạng ô nhiễm thực tế đã ghi nhận, điển hình là vụ việc chìm tàu ở vùng biển Tiền Hải (Thái Bình). Điều này khẳng định khả năng ứng dụng cao của hệ thống trong thực tế.
Giá trị Thực tiễn: Hơn cả một công cụ dự báo
Không chỉ cung cấp công cụ kỹ thuật, đề tài còn mang lại giá trị to lớn về mặt quản lý nhà nước:
Hoàn thiện quy trình: Xây dựng bộ quy trình ứng phó sự cố tràn dầu bài bản, khoa học dựa trên số liệu định lượng.Đánh giá rủi ro: Phân tích sâu sắc các tác động trực tiếp và gián tiếp của dầu tràn đến sinh kế người dân và hệ sinh thái ven biển
Kết luận
Hệ thống WebGIS dự báo tràn dầu của Trung tâm Hải văn là minh chứng cho sự chuyển đổi số mạnh mẽ trong ngành Tài nguyên Môi trường. Với khả năng dự báo chính xác và giao diện trực quan, đây sẽ là "trợ thủ" đắc lực cho các cơ quan quản lý trong việc giảm thiểu rủi ro, bảo vệ màu xanh của biển Việt Nam.
Đăng nhận xét